Gökyüzünün değişmez süslerinden biri… Bulutsuz gecelerde bir yıldızları bir de Ay’ı görürüz. Yıldızlar hep nokta gibi parıltılardır da Ay öyle mi? Bir tombalak çıkar karşımıza bi nazlı hilal gibi, bi köşesini saklar bi berisini… Ay’ın ne çok kıyafeti varmış değiştirip değiştirip duruyor. Bakalım Ay’ın hali neymiş:
Hatırlayalım
Ay, Dünya’ya uzaklığı ortalama 384.000 km. olan, hacmi yani büyüklüğü Dünya’nın 1/50 si ve yüzölçümü 30.000 km. yaklaşık Afrika kadar olan su ve hava bulunmayan uzayda bulunan yuvarlak. Dünya’nın uydusudur.
Ay Günü Nedir?
Ay’ı anlatıp bu konuya girmeden olmazdı. Ee ne de olsa işin ucunda dini günlerimiz var. Ay, kendi ekseni etrafında 29.5 günde tam bir tur yapar. Bu esnada Ay, Dünya meridyeninden iki defa geçiş yapar. Bu geçiş esnasındaki zaman dilimi 24 saat 50 dakikadır. Buna ay günü denir. Ay günü, güneş gününden 50 dakika daha uzun olur.
10 Günlük Fark
Buna bağlı olarak arabi yıl, güneş yılına göre yılda yaklaşık 10 gün daha kısa olur. Bu nedenle ramazan ayı ve dini bayramlar her yıl 10 gün önce gelir. Böylece her mevsim, her ay ve her gün bayramı tatmış olur 😉
Halden Hale
Ay’ın görünüm şekillerine Ay’ın evreleri denir. Bu da Ay’ın hareketleri ile ortaya çıkmaktadır. Ay’ın halleri Yeni ay, Hilal, İlk Dördün, Şişkin Ay, Dolunay, Son Dördün şeklindedir.
Yeni Ay: Ay, Güneş ile Dünya arasına girdiğinde, Ay’ın Dünya’ya bakan yüzü karanlık görünür. Bu nedenle Ay, Dünya’dan bakıldığında görülmez. Ancak Güneş tutulması sırasında görülür.
Hilal: Ay Güneş’in doğusunda kalmaktadır. Ay – Yer – Güneş arasındaki açı 90°den küçüktür. Hilal evresinin gözlem süresi kısadır. Çünkü Güneş battıktan sonra batı ufkuna yakın gözlenir.
İlk Dördün: Yeni ay evresinden yaklaşık bir hafta sonra, yarım daire biçiminde (D) göründüğü evre; Güneş’e göre açısal uzaklığı 90° olduğu andaki görünüşüdür. Yani Ay’ın Dünya’ya bakan yüzünün sağ yarısı aydınlanmış olarak görünür.
Şişkin Ay: İlk dördün safhasından sonra Ay’ın uzanım açısının 90° ile 180° arasında olduğu zamanlar oluşan evre şişkin evre olarak bilinir.
Dolunay: İlk dördün evresinden yaklaşık bir hafta sonra, Ay’ın Dünya’ya bakan yüzünün tamamı aydınlanmış olarak görünür. Ay’ın bu evresine dolunay adı verilir.
Son Dördün: Dolunay evresinden yaklaşık bir hafta sonra Ay’ın Dünya’ya bakan yüzünün sol yarısı aydınlanmış olarak görülür. Ay’ın bu evresine son dördün deriz.